Цифрлық зорлық-зомбылық түрлері
Цифрлық зорлық-зомбылық – бұл гаджеттер, әлеуметтік желілер, мессенджерлер сияқты технологиялар арқылы жүзеге асатын кез келген агрессия мен бақылау түрлері.
1. Кибербуллинг
- Интернетте қайталанатын қудалау, қорқыту немесе қорлау: әлеуметтік желілерде, чаттарда, ойындарда.
- Мысалы: бейпіл хабарламалар, фейк аккаунттар, көпшілік алдында мазақ ету.
- Белгілері: сыртқы келбетке, бағаларға тиісу, беделге нұқсан келтіру әрекеттері.
2. Онлайн сталкинг және қудалау
- Жәбірленушінің өміріне тұрақты араласу: бақылау, жеке деректерді жариялау, байланысқа мәжбүрлеу.
3. Гендерге негізделген цифрлық зорлық-зомбылық
- Әйелдер мен қыздарға цифрлық арналар арқылы бағытталған зорлық түрлері: қорлау, интимдік фотоларды келісімсіз тарату, шантаж.
4. Контент-агрессия: травля, харассмент және манипуляция
- Қорлайтын, кемсітушілік мазмұнды, жалған ақпаратты тарату арқылы зиян келтіру, қорқыту, беделді түсіру.
5. Осал пайдаланушыларды эксплуатациялау
- Балалармен, жасөспірімдермен, ерекше қажеттіліктері бар адамдармен манипуляция жасау: қалаусыз әрекеттерге тарту, шантаж, байланыс орнатуға мәжбүрлеу.
Не істеуге болады?
- Мінез-құлықтағы алаңдатарлық өзгерістерге назар аударыңыз: оқшаулану, үрей, үлгерімнің төмендеуі.
- Дәлелдерді сақтаңыз: скриншоттар, хат алмасулар.
- Әлеуметтік желілер мен қосымшаларда құпиялық және бұғаттау баптауларын қолданыңыз.
- Психологтардан, құқық қорғау органдарынан, қолдау қызметтерінен көмек сұраңыз.
Есте сақтаңыз: цифрлық зорлық – офлайн агрессия сияқты нақты және қауіпті. Оның салдары өте ауыр болуы мүмкін.
